Oorlog in de Lage Landen: Famianus Strada's 'De Bello Belgico'

Gepubliceerd op 20-09-2022 , laatst bijgewerkt op 22-09-2022.
Type
Podcast
Taal
Nederlands

Origineel Griekse en Latijnse historische teksten toegankelijk herontdekken en actualiseren: dat is het doel van Transfrasis, een gloednieuwe Nederlandstalige podcast. Transfrasis is een initiatief van Ischa Beernaert, student Taal- en Letterkunde Latijn-Grieks aan de UGent. Hij werkte de podcast uit in het kader van het vak Vertaaltheorie en -praktijk.

In de eerste aflevering van Transfrasis belicht Ischa samen met enkele gesprekspartners 'De Bello Belgico', een vandaag relatief onbekend historisch verslag over de Nederlandse Opstand en de Godsdienstoorlogen, die een onderdeel vormden van wat later bekend is geworden als de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648). 'De Bello Belgico' werd geschreven in de eerste helft van de 17de eeuw door Famianus Strada, een geleerde Romeinse jezuïet en historicus, vermoedelijk in opdracht van Alexander Farnese. Die laatste doet misschien een belletje rinkelen? Farnese was de Spaanse landvoogd van de Nederlanden belast met het heroveren en controleren van grote delen van het grondgebied na De Opstand, overigens met groot militair succes.

In schrijversdienst van Farnese was Famianus Strada een bevoorrecht maar ook erg partijdig verslaggever. Zijn Spaans-gezindheid werd overigens bekritiseerd. Niettemin groeide 'De Bello Belgico' in de zeventiende en achttiende eeuw uit tot één van de meest gelezen verslagen van de troebelen in de Nederlanden in de context van de Tachtigjarige Oorlog. De oorspronkelijk Latijnse tekst werd vertaald naar niet minder dan zes talen en werd in grote oplages uitgegeven. Het semi-officiële karakter van 'De Bello', geschreven vanuit het "top down" perspectief van het Spaans bewind, duidelijk bedoeld voor publicatie en verspreid in grote oplages, plaatst de tekst in een boeiend contrast met het Nederlandse ooggetuigenverslag 'Van die beroerlicke tijden' van de Gentse poorter Marcus van Vaernewijck. Dat brengt immers de visie van een direct betrokken burger en was oorspronkelijk zeker niet voor publicatie bedoeld. Paradoxaal genoeg zijn van Vaernewijck's dagboeknotities vandaag veel bekender dan de tekst van Strada, zeker in Vlaanderen en in Gent.

In deze eerste aflevering van Transfrasis focust de maker dan ook op de fragmenten van 'De Bello' die vertellen over de Beeldenstorm in Gent en de Gentse Calvinistische Republiek (1577-1584). Hij gidst het publiek aan de hand van levendige hertalingen uit Strada's tekst, en verschillende interviews, doorheen de politieke, militaire en religieuze geschiedenis van de latere zestiende eeuw in de Lage Landen. Finaal wordt ook stilgestaan bij wat dergelijke "oude" teksten ons kunnen leren over (historische) conflictherinnering, onder meer door expliciet de dialoog aan te gaan met het hedendaagse werk van Franky Verdickt, fotograaf en documentairemaker die werkzaam is geweest in verschillende conflictgebieden.

Leuk weetje: de Gentse Universiteitsbibliotheek bewaart en ontsluit zowel de autograaf van Marcus van Vaernewijck's 'Van die beroerlicke tijden' als vroege geïllustreerde drukken van Famianus Strada's 'De Bello Gallico'. Zin in meer over de Gentse Beeldenstorm? Beluister dan zeker ook de aflevering 'Gruzelementen' van podcast Geheugenissen met Prof. Anne-Laure Van Bruaene!