In 2024 is het precies 888 jaar geleden dat de kloostergemeenschap van Zalegem in de Wase gemeente Vrasene voor het eerst opduikt in de historische bronnen. Voor Vrasene vormt dit 888-jarige bestaan dan ook de aanleiding voor een heus feestjaar. Historici Kevin Poschet en Bert Verwerft (beide UGent) zagen er de aanleiding in voor een boek rond de Brugse familie Braderic(k) en haar gelijknamige leengoed in Vrasene. Niet alleen was "de (langhe) Braderick" met zijn 200 hectare één van de grootste Vlaamse leengoederen (illustratie 2 en 3) - de eigenaars droegen eeuwenlang met trots de titel 'heer van Braderick' - maar bovendien vinden we daar vandaag nog stééds sporen van terug. Net als bij de Breydels in Brugge werd er immers eeuwen later een voetbaltempel naar de familie genoemd (KFC Vrasene, 2de Provinciale), maar ook het landschap en verschillende plaatsnamen in en rond de gemeente dragen nog stempel van de middeleeuwse Braderics. Hoe kwam dit nu tot stand?
Van handelaar tot (polder)heer
De vruchtbare landbouwgronden in de Wase polders waren in de middeleeuwen een geliefkoosd doelwit voor rijke stedelingen op zoek naar winstgevende investeringen. De Brugse familie Braderic, die vermoedelijk afstamde van Duitse hanzekooplieden, kende in de veertiende eeuw een steile klim op de maatschappelijk ladder. Hendrik Braderic, koopman, investeerder en grafelijk financier, wist de hand te leggen op verschillende heerlijke rechten en leengoederen. Hij zou die zorgvuldig uitdelen aan zijn nageslacht. Dankzij het bezit van het hof van Boneem, waarvan nu enkel nog een latere hoeve rest in Bonem bij Damme, werden Hendrik en zijn nakomelingen door tijdgenoten steeds meer erkend als echte edellieden. Zijn jongste zoon, Joris (I) Braderic, werd zo eigenaar van een lucratief stuk polder ten noorden van Vrasene, dat na verloop van tijd de naam van de familie overnam. Terwijl drie generaties Braderics zich naar de top van de Brugse politiek manoeuvreerden, breidden ze als poldermagnaten en leenbezitters hun invloed in het Land van Waas geleidelijk uit.
Op het einde van de vijftiende eeuw zagen de erfgenamen van Joris Braderic zich genoodzaakt hun uitgestrekte leenbezit in Vrasene te verkopen. Joos Braderic, de zoon van Joris (III) Braderic en Elisabeth van Massemen, spendeerde zijn fin de carrière als burchtvoogd en baljuw voor Antoon van Bourgondië, bijgenaamd "de Grote Bastaard" en heer van het naburige Land van Beveren. Bijna een eeuw lang bleef het leengoed Braderic(k) in handen van Bourgondische aristocraten, van wie het aanzien afstraalde op hun Wase eigendom. De familie Braderic verdween zo geleidelijk uit de Wase polders, maar de naam Braderic(k) werd een begrip en het leengoed werd aanzien als een echte heerlijkheid.
Nieuwe heren van Braderick
Terwijl de Bradericks baan ruimden voor andere, meer gevestigde aristocratische families, moest ook Brugge in de zestiende eeuw de fakkel overdragen aan Antwerpen als belangrijkste handelsmetropool in de Nederlanden. Het Braderickleen werd overgekocht door de familie Affaytadi, een Italiaanse koopliedendynastie die een heus paneuropees handelsnetwerk en zakenkantoor uitbouwde, met Antwerpen als permanente uitvalsbasis. Kort voordien hadden de Affaytadi's ook de heerlijkheid Gistel aangekocht, die in hun handen zou worden verheven tot een heus graafschap. Naast graaf van Gistel, lieten de Affaytadi's zich steevast heer van Braderick noemen (illustratie 4: blasoen van de Belgische tak d'Affaytadi de Ghistelles).
Maar ontij zou spoedig het Braderick-goed overspoelen en dat mag men letterlijk nemen. Vijftien jaar nadat de Opstand uitbrak in de Nederlanden tegen het Spaanse gezag, staken opstandige geuzen de Scheldedijken door. De Braderick verdween samen met de rest van de polders decennialang onder miljoenen liters Scheldewater. Vanaf het Twaalfjarig Bestand (1609-1621) werd de herindijking ingezet van de polders. Ook de Braderick werd weer drooggelegd, vooral door de financiële inspanningen van enkele regionale edellieden en lokale notabelen. Een nieuw polderlandschap werd gecreëerd, waarvan de kenmerken tot op de dag van vandaag af te lezen zijn uit het landschap.
Het Braderick-boek
Al helemaal in de ban van deze middeleeuwse versie van "Dallas" of "Dynasty"? Bestel dan zeker het nieuwe boek 'Braderick. Heren en pachters in de polder van Vrasene' (uitgeverij Die Keure), van historici Bert Verwerft en Kevin Poschet. Vanuit deze polder passeert de grotere Vlaamse en Europese geschiedenis de revue: van poldermagnaten en feodale heren in de middeleeuwen tot de hoogdagen van het Antwerpse kapitalisme, de godsdienstconflicten, militaire overstromingen en herinpolderingen, tot de onstuitbare opmars van de moderne wereld. Aan de hand van archieven, kaartmateriaal, landboeken en nalatenschappen reconstrueren de auteurs de wereld van de mensen die de polder vorm gaven, van de adellijke grootgrondbezitter tot de grote en kleine pachtboeren.
Het boek is vanaf 28 april 2024 te koop, maar kan tot de release al besteld worden via voorintekening aan een voordeeltarief. Voorintekening kan via de uitgeverij of de feestwebsite van de gemeente Vrasene. Wie intekent, wordt persoonlijk uitgenodigd voor de feestelijke boeklancering!